یکی ازمهمترین مسایلی که یک شهرسازبایدبه آن توجه داشته باشدزیبایی شهراست.

یکی ازعناصری که درزیباسازی شهردخالت داردمبلمان شهری است وهمانطورکه همه ی مامی دانیم موضوع موردمطالعه ی مادربیان معماری 1،فعلامبلمان شهری است.بدنیست مطالبی درباره ی تعریف مبلمان شهری وهمچنین وضعیتی که شهرمشهددراین باره داردبیان شود:

مبلمان شهری به نماد تندیس اطلاق می شود که در شهر، خیابان و فضای باز که محل استفاده عموم قرار دارد، نصب می شود. به طور کل آنچه که در فضای عمومی شهر نصب شود در زمره مبلمان شهری قرار دارد، به طوری که با ورود گردشگر، مسافر و حتی شهروندان تصویری از شهر در ذهن ایجاد می شود.
در این بین توجه بناهای تاریخی، طبیعت بکر و غیره و استفاده از آن می تواند شهری را در اذهان به عنوان شاخص و الگو مطرح کند.
حال باید دید وضعیت مبلمان شهری در مشهد که به لحاظ وجود مرقد منور حضرت رضا(ع) مقام اول در ایران و رتبه دوم جهانی را دارد، چگونه است.


متولی های متعدد
یک کارشناس معاونت فرهنگی و تفریحی شهرداری در تعریف مبلمان شهری می گوید:در اصطلاح کلی آنچه در دید بصری فرد قرار گیرد، مبلمان شهری است که می توان آن را به دو دسته تقسیم کرد.
دسته اول مربوط به یک سری اجزایی می شود که وجود آنها لازم است که این موارد توسط شهرداریها ایجاد می شود. و بخش دیگر وجودشان چندان لازم نیست که این قسمت توسط افراد حقیقی، حقوقی و یا سایر دستگاههای ذی ربط ایجاد می شود. بهروز کیانی می افزاید:نکته مهم وجود هارمونی در خصوص مبلمان شهری است که بین اجزای آن باید یک هماهنگی و تناسبی وجود داشته باشد و اگر این اصل رعایت نشود چهره شهر نازیبا و شلوغ دیده می شود.
وی به لزوم توجه به خیابانهای منتهی به حرم اشاره می کند و می گوید:نگاه خاص و ویژه به این مناطق ضروری است.
وی همچنین می گوید:در مناطق مختلف مشهد مانند ارتفاعات آب و برق می توان با ساخت و نصب مجسمه عظیمی به تقویت مبلمان شهری و زیبایی شهر کمک کرد.
وی درباره وضعیت مبلمان شهری در مشهد می گوید:وقت آن رسیده که در بحث مبلمان شهری از موضع سلیقه ای گذشت و با انتخاب یک مشاور قوی کار مطالعاتی جدی بر روی مبلمان شهری را آغاز کرد. و با در نظر گرفتن فاکتورهای مؤثر در قسمتهای مختلف، مبلمان شهری را متناسب با فرهنگ، موقعیت و خصوصیات فیزیکی و آب و هوایی آن منطقه ایجاد کرد.
وی اضافه می کند:در هر صورت وجود یک طرح جامع برای مبلمان شهری ضروری است.
کیانی درباره این موضوع که چرا تاکنون این کار در شهرداری انجام نشده است، اظهار می دارد:انجام این کار در زمره وظایف شهرداری است، اما متأسفانه گاهی دیده می شود که برای یک موضوع خاص در شهرداری چند متولی وجود دارد. در اصل بحث، مبلمان شهری جزو وظایف خدمات شهری است، اما در حال حاضر معاونت خدمات شهری در این بخش چندان نقشی ندارد.
این کارشناس تصریح می کند:خوشبختانه بتازگی با تشکیل شورای زیباسازی در شهرداری قرار است طرحهای مبلمان شهری مطرح و متولی آن نیز مشخص گردد.
وی درباره بودجه در نظر گرفته شده برای مبلمان شهری می گوید:از آن جایی که مبلمان شهری متولیان متعددی دارد از میزان بودجه در نظر گرفته شده اطلاعی ندارم، اما از محل بودجه شهرداری برای تندیسها در سال جاری یک میلیارد و 500 میلیون ریال و از اعتبارات در سازمان فرهنگی شهرداری 680میلیون ریال برای این منظور لحاظ شده است.
مهندس کیانی درباره تعداد تندیسهای موجود در مشهد یادآور می شود:تندیس میدان مادر، جانباز، مجموعه مجسمه های نادر، نیمه تندیس ملک در پارک وکیل آباد و سه سردیس (نیمه تنه) در باغ ملی و 13 نیم تنه در پارک ملت، مجموعه تندیسهای مشهد هستند که البته المانهایی نیز در میدانهای راه آهن، آزادی، پانزده خرداد و جهاد تعبیه شده است.
وی اضافه می کند:در خصوص المان میدان آزادی که جمع آوری شد پیگیریهایی صورت گرفت تا این المان در ورودی مشهد در سه راهی فردوسی نصب گردد که متأسفانه با مخالفت اداره کل راه و ترابری مواجه شد. این کارشناس حوزه معاونت فرهنگی شهرداری درباره هزینه ساخت تندیسها می گوید:از آن جایی که تندیسها در زمره کارهای هنری قرار دارد با یک معیار خاصی سنجیده نمی شود و قاعدتاً در یک توافق دوطرفه مبلغ هزینه مشخص می شود.
وی درباره تندیس میدان جانباز که با صرف 400 میلیون ریال هزینه و با حرف و حدیثهای زیاد نصب شد، گفت:تندیسی که در میدان جانباز قرار می گیرد باید نمادی از بحث مهم جانبازی را به همراه داشته باشد که تندیس ساخته شده را با دو بحث می توان دنبال کرد، اول این که این تندیس فاقد علایم خاص جانبازی است که سازندگان این تندیس ضمن مخالفت با این فکر، از کار خود دفاع می کنند و بحث دیگر مربوط به عدم تناسب میان مجسمه ساخته شده و میدان می باشد. وی تصریح می کند:در حال حاضر باید گفت هیچ گونه تناسبی بین میدان، پایه و تندیس جانباز وجود ندارد.
کیانی خاطرنشان می کند:این تندیس با مسؤولیت سازمان میادین شهرداری ساخته شد و سپس به سازمان فرهنگی و تفریحی شهرداری واگذار شد.
وی می افزاید:قرار شد این تندیس جمع آوری و در محل دیگری نصب شود و به جای آن مجموعه ای از تندیسهای مربوط به جبهه و جنگ و بحث جانبازی با یک میلیارد و 600 میلیون ریال هزینه نصب گردد که تا پایان آذرماه سال جاری هفت تندیس ساخته شده در این مکان نصب خواهد شد.
وی همچنین از برنامه های آینده این معاونت خبر می دهد و می گوید:نمادی از حادثه هفتم تیرماه در پارک لاله میدان هفت تیر مشهد نصب خواهد شد که این کار در مرحله انعقاد قرارداد قرار دارد.
وی درباره نمادهای نوری در مشهد می گوید:قبلاً متولی این قبیل کارها که عمدتاً با شیلنگ نوری ساخته می شد، سازمان میادین شهرداری بود که کلاً این کارها منتفی شده است.
وی اضافه می کند:این قبیل کارها هنری نیست و برای یک دوره و زمانی خاص جالب می باشد.
همپوشانی شرح وظایف در شهرداری
مدیر زیباسازی شهرداری مشهد با اشاره به این که مدیریت زیباسازی شهرداری از یک سال و نیم پیش تشکیل شده است، درباره ساخت تندیسها می گوید:در حال حاضر شهرداریهای مناطق در خصوص تندیسها از طریق فراخوان یا برگزاری مسابقه اقدام می کنند که با تشکیل مدیریت زیباسازی قرار شد این کار بر عهده این مدیریت قرار گیرد، البته در عمل این گونه نیست.
مهندس مافی نژاد می افزاید:متولی بحث تندیسها معاونت فرهنگی شهرداری است، اما مدیریت طرحهای شهری با مدیریت زیباسازی است و علاوه بر این، شهرداری های مناطق هم در این خصوص فعالیت دارند.
وی در ادامه می گوید:به عنوان حوزه مدیریت زیباسازی در کل با مجسمه سازی مخالفیم و معتقدیم باید به صورت انتزاعی کار شود و از مجسمه سازی صرف دور و به سمت استفاده از المان (نمادها) همراه با به کارگیری گرافیک روی آورد.
مهندس مافی نژاد معتقد است:در یک کلام بار فرهنگی طرحها اول در معاونت فرهنگی بررسی می شود و پس از آن بحث قالب طرح، مکان یابی، مکان سازی و... به مدیریت زیباسازی شهرداری واگذار می شود. وی به ضعف مدیریت شهری اشاره می کند و می گوید:در حال حاضر همه می خواهند برای زیباسازی شهر فعالیت کنند در حالی که باید بین این اقدامات یک هارمونی وجود داشته باشد، اتفاقی که اکنون افتاده است همپوشانی شرح وظایف و خدمات بین گروههای مختلف است که باید تکلیف این قضیه روشن شود.
مدیر زیباسازی شهرداری درباره تعریض خیابان شیرازی با وجود آثار تاریخی در این منطقه می گوید:در آنجا نمای آنچنان تاریخی وجود ندارد ضمن این که سازمان میراث فرهنگی تاکنون به صورت مستقیم وارد نشده است.
مدیر زیباسازی شهرداری درباره طرحهای جدید برای زیباسازی خیابانهای منتهی به حرم مطهر، از فرهنگ سازی به عنوان یک تلاش یاد می کند و می گوید:در خیابان امام رضا(ع) نوعی گیاه تزئینی با نام "گراپانتا" کشت شده که شاخه ای 300تومان قیمت دارد و این گیاه در فاصله زمانی 6 ماه تا یک سال شاخ و برگ می دهد که پس از طی این مرحله شاخ و برگها درهم تنیده می شود که می توان با پیرایش آن شکل هندسی مد نظر را بر روی آن ایجاد کرد، اما متأسفانه بعضی از مردم شاخه های این گیاه را می شکنند.
وی در ادامه می گوید:زیباسازی خیابان بهار (ایجاد پارک) خیابان امام رضا(ع) (بحث نماسازی بدنه) ولچکیهای میدان پانزده خرداد از برنامه های آتی مدیریت زیباسازی شهرداری است که کار مطالعاتی آن انجام و بعضاً در مرحله طراحی و انعقاد قرارداد قرار دارند.
وی همچنین از طرح ساماندهی مبلمان شهری مشهد خبر می دهد و تصریح می کند:فاز اول این کار جمع آوری اطلاعات مناطق 12 گانه در زمینه حوزه های شهری، سیما و منظر شهری و وضعیت مناطق به لحاظ بهداشت محیط است که بعد می توان بر روی داده ها برنامه ریزی کرد.
دیگر این که ضوابط و مقرراتی در خصوص نصب تابلوهای تجاری خدماتی در قالب طرحی در نظر گرفته شده که 50 تا 60درصد آن انجام شده است.
کلام آخر
با این توصیف به گفته شهردار مشهد طرح زیباسازی کلان شهر مشهد به عنوان یک طرح استراتژیک مطرح است و در سالهای آتی مشهد به یک شهر زیبا تبدیل خواهد شد و این موضوعی است که به طور جدی از سوی شهرداری اجرا خواهد شد.